Çiğ süte sözleşme zorunluluğu

Sözleşme yapmayan alıcılar artık üreticiden çiğ süt alamayacak. Sözleşmeli alıma ilişkin esaslar Resmi Gazete'de yayımlandı.

Çiğ süte sözleşme zorunluluğu getirildi. Sözleşme yapmayan alıcılar üreticiden çiğ süt alamayacak. Sanayiye arz edilen çiğ sütün alım ve satımı sözleşme sistemine göre yapılacak. Bu amaçla uzun süredir beklenen yönetmelik çıktı. 

Sanayiye arz edilen çiğ sütün alım ve satımının sözleşmeli yapılması, üretici örgütü ile alıcı arasında uyulması gereken kuralların belirlenmesi, üretim ve pazarlamada sürdürülebilirliğin sağlanmasına ilişkin esasları belirleyen yönetmelik Resmi Gazete’de yayınlandı. Sanayiciler çiğ sütü yönetmelik kapsamında sözleşmeli almak zorunda olacak.

Yönetmeliğe göre sözleşmeler en az 6 ay en fazla 1 yıl süreli yapılacak. 

Tarafların anlaşarak sözleşmeden dönmesi halinde altı aylık asgari süre hükmü uygulanmayacak.

Sözleşmede teslim edilecek ve alınacak çiğ sütün dönemler itibarıyla asgari ve azami miktarı, fiyatı, soğutma ve hizmet bedeli yer alacak. Üretici örgütleri aracılığıyla satılan çiğ süt karşılığı alınan nakit avans, üretim oranlarına göre üyeleri dağıtılacak.

Fiyat 4 şekilde belirlenebilecek

Sözleşmede fiyat 4 şekilde belirlenebileceği hükmü yer alıyor. Buna göre pazarlık, sütteki yağ ve protein oranlarına göre belirlenebilecek süt fiyatında parite de dikkate alınabilecek. Paritede değişken ise yem olacak. yönetmelikte süt-yem paritesinin 1.3’ün altında olamayacağı,  yani 1 kg sütün fiyatının en az 1.3 kg yeme eşit olması gerektiği hükmü yer alıyor. Yönetmelik uyarınca ayrıca Ulusal Süt Konseyi’nin tavsiye ettiği fiyat da esas alınabilecek.

Sözleşme yükümlülüklerini yerine getirmeyenler için Borçlar Kanunu’nun hükümleri uygulanacak.

Çiğ süt satışında halen Ulusal Süt Konseyi’nde belirlenen 1 lira 15 kuruşluk fiyat uygulanıyor. Ancak üreticiler, sanayicilerin bu fiyatı dahi ödememesinden yakınıyorlardı. Bu yönetmelikle birlikte getirilen süt ve yem paritesinin fiyatı otomatik olarak 1.30 kuruşa yükselteceği yorumları yapılıyor.

Sözleşme koşulları ve uyulması gereken kurallar

1- Üreticiler veya bunların üyesi bulunduğu üretici örgütleri ile alıcılar arasında imzalanan sözleşmenin onaylı bir örneği, sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren 7 iş günü içerisinde üretici/üretici örgütü tarafından çiğ süt üretiminin yapıldığı yerdeki Bakanlık il/ilçe müdürlüğüne teslim edilmesi gerekiyor. Sözleşme bilgileri, Bakanlık il/ilçe müdürlükleri tarafından 5 iş günü içinde Bakanlıkça kullanılan süt kayıt sistemine kaydedilecek.
2-Yapılacak sözleşme süresi 6 aydan az, 1 yıldan fazla olamayacak. Taraflar sürenin bitiminden evvel sözleşme süresini uzatma hakkına sahip olacak ve tarafların anlaşarak sözleşmeden dönmesi halinde 6 aylık zorunlu asgari süre hükmü uygulanmayacak.
3- Teslim edilecek çiğ süt, hijyenik şartlara uygun olarak, sözleşmede belirtilen üretim yeri veya yerlerinde üretilecek.
4-Taraflar mücbir sebepler ve veteriner hekim raporu ile belgelenen süt üretimini doğrudan etkileyen hayvan hastalıkları ile sütün gıda olarak tüketimine izin verilmeyen hayvan hastalığı tedavi süreçleri haricinde miktarı, kalitesi, teslim yeri, teslim şartları ve zamanı sözleşmede belirlenen çiğ sütü almak veya satmak zorunda. Çiğ sütün alım satımının bu fıkrada belirtilen şartlar dışında durdurulması halinde, taraflar için eşit miktarda uygulanacak ceza koşulu sözleşme ile belirlenecek.
5- Sözleşmede, teslim edilecek ve alınacak çiğ sütün dönemler itibari ile asgari ve azami miktarı, fiyatı, soğutma ve hizmet bedeli, kalite ve miktar primi, muayene ve kabul şartları ile çiğ süt alım satımıyla ilgili ödeme yöntemi belirtilmesi gerekiyor.
6- Sözleşmede, nakit avans veya çiğ sütün üretiminde kullanılan her türlü girdinin alıcı tarafından üretici/üretici örgütüne verilmesi kararlaştırılabilir. Bu durumda avans tutarı ve girdi bedeli süt bedelinden mahsup edilecek ve üreticiye kesif yem verilecekse süt/yem paritesi 1,3’ün altında olamayacak.
7- Üretici örgütü üzerinden sözleşme yapmak isteyip birden fazla örgüte üye olan üreticiler bunlardan birisini, kendileri adına sözleşme yapmak üzere yazılı olarak yetkilendirmesi gerekiyor.
8-Üretici örgütleri aracılığıyla satılan çiğ süt karşılığı alınan nakit avans, üretim oranları göz önüne alınarak üretici örgütünün üyelerine dağıtılacak.
9- Üretici örgütleri, hesaplarına aktarılan çiğ süt bedellerini aktarma tarihini takip eden 3 iş günü içerisinde üyelerine ödemek zorunda.
10- Taraflarca çiğ sütün fiyatını; pazarlık ile, çiğ sütteki koloni sayısı, somatik hücre sayısı, süt yağı ve protein oranlarını dikkate alarak kalite ve içeriğe göre, pariteye göre, Ulusal Süt Konseyi’nin ilan ettiği tavsiye fiyatına göre belirleyebilecek.
11- Tarafların, sözleşmede belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmemeleri halinde, 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun temerrüt ve sorumluluğa ilişkin ilgili hükümleri uygulanacak.
12-Sözleşmede, çiğ sütün kalitesinin belirlenmesi için analiz yapılması kararlaştırılabilir. Analizlerin ne şekilde ve ne zaman yapılacağı ile analizlere ilişkin yapılan masrafların karşılanma şekli sözleşmede belirtilmesi gerekiyor.

Kaynak; Dünya Gazetesi