Kıdem Tazminatı Fonu, Çalışma Bakanlığı'na bağlı olacak

Kıdem Tazminatı Fonu kurulmasına ilişkin hazırlanan taslakta, fonun doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na bağlı özerk yönetilen bir kurum olması öngörülüyor.
Yeniden tartışılmaya başlanan kıdem tazminatının zorunlu prim ödemesine dayalı emeklilik sistemine dönüştürülmesine yönelik fon sisteminde, oluşturulacak yeni fonun doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı özerk yönetilen bir kurum olması öngörüldü. Hazırlanan taslakta, fonun bağımsız olması, yönetim kurulunun işçi, işveren ve hükümet tarafından atanmasına yönelik hükümler konuldu. Ancak, İşsizlik Sigortası Fonu’nda olduğu gibi fon gelirlerinin nemalandırılması konusunda herhangi bir kısıtlayıcı hüküm konulmadı.

Kıdem tazminatı tartışmalarının başladığı dönemde kamuoyu gündemine taşınan ve kanun tekniğine göre yazılan taslak, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca resmi olarak benimsenmedi. Ancak bakanlık, çeşitli dönemlerde yaptığı açıklamalarda, taslakta bulunan düzenlemelerle örtüşen ifadeler kullandı.
Fonun kurulmasına ilişkin hazırlanan taslakta, iş kanunu ve diğer kanunlarda kıdem tazminatına yönelik hükümlerin tamamını kaldırıyor. Kazanılmış haklara ilişkin düzenlemede ise herhangi bir geçiş ya da tercih hakkı öngörmüyor. Yasa yürürlüğe girdikten sonra herkesin fon sistemine dahil olması, mevcut kazanılmış hakların ise işveren üzerinde ve önceki kıdem hükmüne bağlı olması öngörülüyor.

Fon sistemi “tazminatı” ortadan kaldırıyor

Taslak, her ne kadar “kıdem tazminatı” ifadesini kullansa da öngördüğü düzenlemede herhangi bir “tazminat” yönü bulunmuyor. İşveren tarafından işine son verilen kişilerin buna bağlı bir tazminat hakkı bulunmuyor. Düzenleme, SGK tarafından AB MATRA programı kapsamında yürütülen “Türkiye’de II. Sütun Emeklilik Sisteminin Uygulanabilirliği Projesi” raporunda da ortaya konulan “zorunlu prim ödemesine dayalı emeklilik sistemi” modelini öngörüyor.

Taslakta, “Kıdem Tazminatı Fonu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı, özel hukuk hükümlerine tabi, mali ve idari yönden özerk, özel bütçeli ve tüzel kişiliğe sahip bir kamu kuruluşudur.Bu Fon bütçe kapsamı dışındadır, gelirlerinden hiçbir şekilde kesinti yapılamaz ve genel bütçeye gelir kaydedilemez” şeklinde tanımlandı. Yasanın yürürlüğe girdiği andan itibaren bütün işçilerin yasa kapsamına alınması hükmü bulunuyor. Daha önceki dönemlere ilişkin her türlü kıdem hakkından işverenlerin yükümlü olduğu kaydediliyor. Kıdem tazminatı fonunun devlet güvencesinde olduğu ve kaynaklarını “piyasa şartlarında değerlendirmek” yetkisinde olduğu belirtilen taslakta, işsizlik sigortası fonu kaynaklarının değerlendirilmesi kısıtlarına benzer bir kısıtlama yer almıyor. Fon, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın önerisiyle üçlü kararnameyle atanacak ve başkanlık görevini de üstlenecek bir yönetici ile iki işçi ve iki işveren temsilcisi nden oluşan yönetim kurulu tarafından yönetilecek.

Emeklilik ve 10 yıl geçmiş olanlar fondan para çekebilecek

Fonda biriken paralar, emeklilik, yaşlılık ve malüllük hallerinde, 10 yıl prim ödenmesi halinde, ve ölüm halinde fonda biriken para çekilebilecek. Taslakta kıdem fonu miktarı her yıl için 30 gün olarak yer aldı. Ancak hükümet bunun 15 güne düşürülebileceği yönünde görüşleri açıklamıştı. Mevcut uygulamada, kıdem tazminatına esas ücret, işçinin almakta olduğu son ücretin miktarı olarak kabul ediliyor. Ancak taslak, ücret hesabını “işçinin çalıştığı ve adına prim yatırılan son takvim yılının ortalaması” olarak tanımlandı. Kıdem tazminatı tavanı da taslakta korunuyor. Üst sınır, “Devlet Memurları Kanununa tabi en yüksek devlet memuruna 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre ödenecek azami emeklilik ikramiyesi miktarı” olarak tanımlandı.

Prim oranı Bakanlar Kurulu'nca belirlenecek

Taslakta primin işveren tarafından yatırılması ve prime esas kazancın yüzde 3’ünü geçmemesi koşuluyla fon yönetiminin önerisiyle Bakanlar Kurulu tarafından bir oran belirlenecek. Ödenecek primler işveren tarafından gider yazılacak. Primler SGK tarafından toplanacak ve bunun karşılığı olarak SGK’ya fon gelirlerinden pay ayrılacak.

Palandöken: Esnaf ve sanatkara kıdem tazminatı ve işsizlik ödeneği ödenmeli

Kıdem tazminatında yapılan son düzenlemeye esnaf ve sanatkarlarında dahil edilmesi gerektiğini belirten TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken de Türkiye genelinde yaklaşık 1 milyon 600 bin esnaf ve sanatkar bulunduğunu ve binlerce esnaf ve sanatkarın zaman zaman ekonomik sebeplerle işini kaybettiğini söyledi. Bu nedenle esnaf ve sanatkara da iişini kaybettiğinde şsizlik sigortası fonundan ödeme yapılmasını ve bunun için esnafın ödemiş olduğu sigorta primlerinden işsizlik sigortası fonuna pay aktarılmasını isteyen Palandöken, emekli oluncaya kadar yapılan prim ödemelerinden bir fon oluşturularak, esnafa emeklilik halinde kıdem tazminatı da verilmesini önerdi.

Kaynak; Dünya Gazetesi